انگیزه چیست؟ + انواع آن (از نظر روانشناسی)

همه ما بارها در رابطه با دلایل رفتار دیگران کنجکاو شده‌ایم. احتمالا بارها از خود پرسیده اید که فلان شخص چرا فلان کار را کرد؟! چرا آنطور رفتار کرد؟ چرا آن حرف‌ها را زد؟ قصدش از انجام آن کارها چه بود؟ پاسخ همه این سوالات به انگیزه‌های ما برمی‌گردد. اما انگیزه چیست؟ آیا انواع مختلفی دارد؟ ما در این مقاله به معرفی انگیزه و انواع مختلف آن می‌پردازیم.
برای دریافت اطلاعات مشاوره برای ایرانیان خارج از کشور کلیک کنید.

انگیزه چیست؟

انگیزه (Motivation) نیرویی است که به رفتار انسانی (Human behavior) جهت و هدف می‌دهد. در روانشناسی انگیزه (Motivational psychology)، انگیزه عاملی است که ما را به سمت انجام یا پرهیز از برخی رفتارها سوق می‌دهد. در واقع انگیزه همان چیزی است که باعث می‌شود یک دانشجو شب تا صبح برای امتحان بخواند، یک ورزشکار سال‌ها تمرین کند تا مدال المپیک بگیرد یا یک مهاجر با وجود سختی‌ها، برای ساختن زندگی بهتر تلاش کند.
منابع معتبر مانند American Psychological Association انگیزه را به عنوان نیروی محرک اهداف (Goals) و نیازها (Needs) تعریف کرده‌اند.

 برای دریافت اطلاعات مشاوره برای ایرانیان خارج از کشور کلیک کنید

لغت انگیزه به چه معناست؟

انگیزه نیرویی است که به رفتار ما جهت و هدف می‌دهد. انگیزه همانطور که از نامش پیدا است برانگیزاننده رفتارهای مختلف است. در واقع انگیزه عاملی است که باعث می‌شود ما بعضی از رفتارها را انجام دهیم و بعضی دیگر را انجام ندهیم. انگیزه‌ها به‌شدت پیچیده و درهم‌تنیده‌اند. در واقع به‌سادگی نمی‌توان گفت که رفتار افراد صرفا یک انگیزه دارد و هر رفتار می‌تواند برخاسته از انگیزه‌های خودآگاه و ناخودآگاه زیادی باشد.

انواع انگیزه کدام است؟

به‌صورت کلی می‌توان انگیزه‌ها را به دو دسته انگیزه درونی (Intrinsic motivation) و انگیزه بیرونی (Extrinsic motivation) تقسیم کرد. البته این دسته‌بندی هم با ساده‌سازی همراه است چرا که انگیزه‌های درونی و بیرونی به‌شدت در هم تنیده شده‌اند و به سادگی نمی‌توان آنها را کاملا از هم جدا کرد.
در ادامه ما به شش مورد از انگیزه‌های درونی و بیرونی که به رفتار انسان‌ها شکل‌و جهت می‌دهند می‌پردازیم.

انگیزه فیزیولوژیک

انگیزه‌های فیزیولوژیک همانطور که از نام‌شان پیدا است مرتبط با نیازهای فیزیکی ما هستند. در واقع خیلی اوقات این نیازهای فیزیولوژیکی ما هستند که رفتار ما را شکل می‌دهند. از جمله مهم‌ترین این نیازها می‌توان به گرسنگی، تشنگی و نیازهای جنسی اشاره کرد.

انگیزه شایستگی

احساس شایستگی یکی از نیازهای اساسی ما است. هر کدام از ما دوست داریم که فردی شایسته و ارزشمند به‌نظر برسیم‌. به همین خاطر بسیاری از رفتارهای ما برای اثبات شایستگی و ارزشمندی درونی ما هستند.
مثال: یک دانشجو ممکن است برای گرفتن نمره عالی در امتحان یا یک کارمند برای ارتقا شغلی، انگیزه شایستگی بالایی داشته باشد.
تعیین اهداف و هدف‌گذاری برای توسعه مهارت‌ها و شایستگی‌ها بسیار اثرگذار است.

انگیزه نگرش

رفتارهای ما به‌شدت تحت‌تاثیر نگرش ما هستند. اینکه ما چه ذهنیتی داریم و چگونه فکر می‌کنیم یک عامل بسیار مهم در رفتارهای ماست.
مثال: ورزشکاری که نگرش مثبت دارد، حتی پس از شکست نیز با انگیزه به تمرین ادامه می‌دهد.
یادگیری مهارت‌های مدیریت انگیزه می‌تواند به افراد کمک کند تا انگیزه نگرش خود را حفظ کنند.

انگیزه پاداش

بسیاری از رفتارهای ما برای به‌دست آوردن پاداش‌های مختلف مانند پول و شهرت هستند. پاداش‌ها می‌توانند مالی یا غیرمالی باشند.
مطابق منابعی مثل Verywellmind، انگیزه پاداش اگر بیش از حد به عوامل بیرونی وابسته شود، می‌تواند باعث کاهش انگیزه درونی گردد.

انگیزه پیوند اجتماعی

ما انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستیم. بسیاری از رفتارهای ما برای کسب تایید اجتماعی یا پذیرفته‌شدن در گروه‌ها انجام می‌شود.
تحقیقات نشان داده‌اند که انگیزه پیوند اجتماعی منجر به کاهش انزوا و افزایش رضایت از زندگی می‌شود.

انگیزه قدرت

قدرت به ما حس کنترل و امنیت می‌دهد. انگیزه قدرت باعث می‌شود افراد برای رهبری، رقابت یا کسب جایگاه تلاش کنند.

نظریه‌های روانشناسان درباره تعریف انگیزه

1. نظریه سلسله مراتب نیازهای مازلو (Maslow’s Hierarchy of Needs)

ابراهام مازلو معتقد بود انگیزه انسان‌ها بر اساس یک سلسله مراتب از نیازها شکل می‌گیرد. این سلسله مراتب پنج مرحله دارد:

• نیازهای فیزیولوژیک: مثل غذا، آب، خواب
• نیاز به امنیت: داشتن محیط امن، ثبات شغلی و مالی
• نیاز به تعلق و عشق: ارتباطات انسانی و پیوند اجتماعی
• نیاز به احترام و شایستگی: حس ارزشمند بودن و توانایی
• نیاز به خودشکوفایی: رشد شخصی و تحقق پتانسیل‌های فرد

مثال واقعی: یک دانشجو مهاجر ابتدا نیازهای فیزیولوژیک و امنیتی خود را تامین می‌کند، سپس به دنبال دوستان و شبکه اجتماعی می‌رود، و در نهایت انگیزه پیدا می‌کند که بهترین عملکرد تحصیلی را داشته باشد.
کاربرد در زندگی: این نظریه نشان می‌دهد که برای ایجاد انگیزه پایدار، نیازهای پایه باید برآورده شوند و فقط تمرکز روی اهداف بلندمدت کافی نیست.

2. نظریه دو عاملی هرزبرگ (Herzberg’s Two-Factor Theory)

فردریک هرزبرگ انگیزه را به دو دسته عوامل تقسیم کرد:

• عوامل بهداشتی (Hygiene factors): عواملی که اگر نباشند باعث نارضایتی می‌شوند، مثل حقوق، امنیت شغلی و محیط کار مناسب
• عوامل انگیزشی (Motivators): عواملی که باعث افزایش رضایت و انگیزه می‌شوند، مثل پیشرفت شغلی، چالش‌های کاری و قدردانی

مثال: یک کارمند ممکن است حقوق مناسبی داشته باشد، اما بدون فرصت پیشرفت و قدردانی، انگیزه بالایی نخواهد داشت.
کاربرد در زندگی: برای ایجاد انگیزه پایدار، تنها رفع کمبودها کافی نیست؛ باید عوامل انگیزشی مثبت هم تقویت شوند.

3. نظریه نیازهای مک‌کللند (McClelland’s Theory of Needs)

دیوید مک‌کللند معتقد بود انسان‌ها سه نیاز اصلی دارند که رفتار آن‌ها را هدایت می‌کند:

• نیاز به موفقیت (Achievement): میل به انجام کارها با کیفیت بالا و رسیدن به اهداف
• نیاز به قدرت (Power): میل به کنترل و تاثیرگذاری بر دیگران
• نیاز به تعلق (Affiliation): میل به داشتن روابط نزدیک و پذیرفته شدن در جمع

مثال واقعی: یک ورزشکار انگیزه قدرت و موفقیت دارد و برای کسب مدال تلاش می‌کند، در حالی که انگیزه تعلق باعث می‌شود در تیم همدلی و همکاری داشته باشد.
کاربرد در زندگی: شناسایی نیاز غالب هر فرد می‌تواند به ایجاد برنامه‌های انگیزشی شخصی و موفقیت در تحصیل، شغل یا روابط اجتماعی کمک کند.

چه عواملی باعث کاهش انگیزه می‌شوند؟

• فرسودگی شغلی و استرس طولانی‌مدت
• شکست‌های متوالی
• نبود حمایت اجتماعی
• افسردگی و اضطراب

در صورت از دست دادن انگیزه به شکل طولانی، مراجعه به روانشناس می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.

چطور می‌توانیم انگیزه را در خود ایجاد کنیم؟

• تعیین اهداف کوچک و قابل دستیابی
• استفاده از پاداش‌های کوتاه‌مدت
• تقویت روابط اجتماعی
• مراقبت از سلامت جسم و روان (ورزش، خواب، تغذیه)
• مشاوره با متخصص روانشناسی انگیزه

ما در این مقاله به معرفی انگیزه چیست، تعریف انگیزه، انواع انگیزه و چگونگی ایجاد انگیزه پرداختیم. انگیزه نیرویی است که به رفتار انسانی جهت و هدف می‌دهد. اگر در روند مهاجرت خود با مشکلاتی مرتبط با نیروی انگیزه مواجه شده‌اید در مشاوران و روان‌پزشکان مداینفینیت می‌توانند به شما کمک کنند.

سوالات متداول (FAQ)

انگیزه چیست و انواع آن کدامند؟
انگیزه نیروی محرک رفتار است و به دو دسته انگیزه درونی و انگیزه بیرونی تقسیم می‌شود.
چگونه می‌توان انگیزه ایجاد کرد؟
با هدف‌گذاری، پاداش‌دهی به خود، نگرش مثبت و حمایت اجتماعی.
چرا انگیزه در زندگی اهمیت دارد؟
زیرا بدون انگیزه، تلاش‌ها بی‌نتیجه و زندگی فاقد جهت خواهد بود.

مداینفینیت را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

اینستاگرام | فیسبوک | ایکس | یوتیوب | لینکدین