نشخوار فکری چیست و چه ارتباطی با اختلالات روانپزشکی دارد؟!

همه ما بارها و بارها نشخوار فکری را تجربه کرده‌ایم و خوب می‌دانیم که تا چه حد می‌تواند آزاردهنده باشد. شناخت جنبه‌های مختلف نشخوار و تاثیرات و آسیب‌های آن یک قدم ضروری در جهت سلامت روان بیشتر است. ما در این مقاله به معرفی نشخوار فکری، ویژگی‌ها و آسیب‌های آن می‌پردازیم. برای شناخت عمیق نشخوار تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

نشخوار فکری چیست؟

نشخوار فکری به معنی هجوم افکار منفی به ذهن و تکرار و چرخش دائمی آنان است. فردی که با نشخوار درگیر است مدام جنبه‌های مختلف موقعیت‌ها، احساسات و رفتارهای خود و دیگران را در ذهنش مرور می‌کند و این چرخه مزاحم مرتبا در ذهن فرد تکرار می‌شود. فردی که با نشخوار درگیر است همچنین به صورت مدام به نتایج کارهای خود و همچنین راه‌حل‌های مختلف فکر می‌کند و ذهنش به صورت مرتب افکار آزاردهنده مختلفی را بالا می‌آورد. می‌توان گفت که نشخوار فکری تقریبا پایه ثابت اختلالات روانی است و تاثیر بسیار زیادی در سلامت روان ما دارد.

نشخوار چگونه خود را نشان می‌دهد؟ 

نمودهای نشخوار به نحوه‌های متفاوتی در زندگی ظاهر می‌شوند که در اینجا به بررسی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.

افکار تکراری

اولین نمود نشخوار این است که در آن افکار مرتبا و مدام تکرار می‌شوند. هر فکر بارها و بارها از ذهن عبور می‌کند و فرد به ندرت می‌تواند جلوی آن را بگیرد.

عدم تصمیم‌گیری

یکی دیگر از نمودهای نشخوار این است که فرد دچار بی‌تصمیمی می‌شود. فرد این‌قدر دچار افکار تکراری می‌شود که تصمیم‌گیری برای او سخت می‌شود و نمی‌تواند دست به انتخاب بزند.

مرور دیالوگ‌ها

مرور مرتب دیالوگ‌ها نمود دیگری از نشخوار است. فردی که دچار نشخوار فکری است مرتبا دیالوگ‌هایی که بین او و دیگران رد‌وبدل‌ شده‌اند را مرور می‌کند و مثلا با خود می‌گوید:«بهتر بود فلان چیز را می‌گفتم»، «اشتباه کردم آن حرف را زدم»، «اشتباه کردم که حقش را کف دستش نگذاشتم» 

بی‌تمرکزی

بی‌تمرکزی در افرادی که با نشخوار دست‌وپنجه نرم می‌کنند بسیار شایع است. فرد این‌قدر در چرخه افکار غرق می‌شود که نمی‌تواند بر آنچه که جریان دارد تمرکز کند. در واقع نشخوار با بالا‌ آوردن فکرهای تکراری اجازه تمرکز را به فرد نمی‌دهد. 

مختل‌شدن خواب

اشکال در خواب یکی دیگر از نمودهای نشخوار است. اینگونه که فرد زمانی که به تخت خواب می‌رود با هجوم افکار روبرو می‌شود و افکار مختلف مدام در ذهن او تکرار می‌شوند. برای همین همواره به افراد پیشنهاد می‌شود که برای جلوگیری از نشخوارهای ذهنی تا کاملا احساس خواب‌آلودگی ندارند به رختخواب نروند.

نشخوار فکری چه آسیب‌هایی را به همراه دارد؟

نشخوار فکری در اختلالات مختلف از جمله اضطراب و افسردگی به وضوح قابل مشاهده است. نشخوار به شیوه‌های مختلفی به سلامت روان ما آسیب می‌زند که چند مورد از آن‌ها را در این قسمت بررسی می‌کنیم:

نشخوار فکری جلوی حل مسئله را می‌گیرد

خیلی از افراد گمان می‌کنند که نشخوار مهارت حل مسئله را در آن‌ها افزایش می‌دهد. با این حال ما باید بدانیم که نشخوار نه‌تنها باعث بازترشدن دید ما نمی‌شود بلکه با نگه‌داری تمرکز ما بر جنبه‌های تکراری موضوعات جلوی نگاه همه‌جانبه و در نتیجه حل مسئله را می‌گیرد. حل مسئله مهارتی بسیار ظریف است که به تفکر شفاف و چندجانبه نیازمند است. نشخوار فکری دید ما را محدود می‌کند و به ما اجازه حل مسئله را نمی‌دهد.

نشخوار فکری تمرکز ما را مختل می‌کند

آسیب دیگری که نشخوار به ما می‌زند مختل کردن تمرکزمان است.ما برای تمرکز به آرامش خاطر و ذهنی منظم نیازمند هستیم. نشخوار ذهن ما را به‌هم می‌ریزد و با سرعت بالا تکرار می‌شود. در نتیجه ما به سختی می‌توانیم تمرکز کنیم.

نشخوار فکری خواب ما را مختل می‌کند

نشخوار فکری نقش بسیار مهمی در بی‌خوابی افراد دارد. خیلی از افراد ساعت‌ها در رختخواب به نشخوار می‌پردازند و مدام اتفاقات و روزها را مرور می‌کنند. مرور دائمی افراد خواب ما را به‌شدت مختل می‌کند و می‌تواند با آسیب‌های بیشتری نیز همراه باشد.

نشخوار فکری ارتباطات ما را مختل می‌کند

یکی از ویژگی‌های نشخوار این است که اجازه حضور در لحظه را به فرد نمی‌دهد. نشخوار تعامل فرد با محیط را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و اجاره ارتباط فعالانه با محیط را به فرد نمی‌دهد. در واقع فرد نشخوارکننده مدام در ذهن‌اش است و به مسائل مختلف فکر می‌کند. در نتیجه هیچ‌گاه نمی‌تواند فعالانه در لحظه حضور داشته باشد و این می‌تواند ارتباطات او را مختل کند. برای مثال چنین فردی ممکن است هیچ‌گاه نتواند به خوبی حرف‌های دیگران را بفهمد و این زمینه‌ساز تعارضات و چالش‌های مختلف است.

نشخوار اجازه تجربه احساسات‌مان را به ما نمی‌دهد

همانطور که بالاتر گفتیم، نشخوار اجازه حضور در لحظه را به فرد نمی‌دهد. تجربه احساسات از مهمترین عوامل در تنظیم هیجانی است که با نشخوار تا حد زیادی غیرممکن می‌شود. نشخوار به ما اجازه فهم و تجربه احساسات‌مان را نمی‌دهد و همواره ما را بر چرخه‌های تکراری متمرکز می‌کند.

نشخوار فکری احتمال ابتلا به اختلالات روانپزشکی را بالا می‌برد

احتمالا تا کنون نقش مهم نشخوار در اختلالات روانپزشکی را متوجه شده‌اید. نشخوار فکری، تفکر، خواب، تمرکز و ارتباطات ما را مختل می‌کند و این به خوبی نشان‌دهنده این است که نشخوار ذهنی شانس ابتلا به اختلالات روانپزشکی را در ما بالا می‌برد. پژوهش‌ها نیز این مورد را تایید می‌کنند و نشان می‌دهند که نشخوار فکری در افرادی با اختلالات افسردگی و اضطراب بسیار شایع است. نشخوار تقریبا بر تمام جنبه‌های زندگی ما تاثیر می‌گذارد و آن‌ها را مختل می‌کند. به همین خاطر می‌توان از آن به عنوان یک عامل جدی در ابتلا به اختلالات روانپزشکی اشاره کرد. البته دقت کنید که رابطه نشخوار فکری و اختلالات روانی رابطه‌ای تک‌سویه نیست و نشخوار فکری خیلی از اوقات، معلول اختلالات روانپزشکی است و نتیجه افسردگی یا اضطراب است.

سخن نهایی

ما در این مقاله به معرفی نشخوار فکری، ویژگی‌ها، نمودها و آسیب‌های آن پرداختیم. نشخوار فکری به معنی تکرار چرخش دائمی افکار در ذهن است و می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. نشخوارها معمولاً بسیار مبهم هستند و به فرد اجازه اندیشیدن شفافانه را نمی‌دهند. نشخوارهای فکری معمولاً در قالب افکار تکراری، بی‌تصمیمی، بی‌تمرکزی، بی‌خوابی و مرور دیالوگ‌ها خود را نشان می‌دهند. از آسیب‌های نشخوار می‌توان به مختل شدن خواب، تمرکز، ارتباطات، حل مسئله و همچنین جلوگیری از تجربه احساسات و مبتلا‌شدن به اختلالات روانی اشاره کرد.