نقش واقعی درمانگر و مراجع در فرآیند روان‌درمانی
نقش واقعی درمانگر چگونه است؟ در فرایند روان‌درمانی، گاهی افراد با این باور اشتباه وارد درمان می‌شوند که درمانگر قرار است تمام مشکلات آن‌ها را حل کند یا به‌نوعی با قدرتی شبیه به جادو تمام چالش‌های روانی و بحران‌های زندگی آن‌ها را از بین ببرد. این تصور نادرست می‌تواند تأثیر منفی زیادی بر فرایند درمان و رشد روانی فرد داشته باشد. در این مقاله به بررسی این باور اشتباه، تأثیرات منفی آن بر روند درمان و نقش واقعی و مسئولیت‌های مراجع در فرایند بهبودی پرداخته خواهد شد.
باور اشتباه: درمانگر به‌عنوان حل‌کننده تمام مشکلات
در بسیاری از موارد، افراد با این تصور وارد درمان می‌شوند که درمانگر یک متخصص جادویی است که با چند جلسه یا حتی چند جمله، تمامی مشکلات گذشته و حال آن‌ها را از بین خواهد برد. این نوع تفکر که درمانگر تنها مسئول تغییر است، می‌تواند از انتظارات غیرواقعی از درمان نشأت بگیرد و به این باور دامن بزند که مراجع نیازی به هیچ تلاشی ندارد.
باور اینکه درمانگر مانند بسیاری از پزشکان تنها با یک نسخه یا مشاوره می‌تواند مشکلات روانی را رفع کند، از چند جهت اشتباه است. روان‌درمانی، برخلاف بسیاری از مداخلات پزشکی، نیازمند مشارکت فعال خود مراجع است. در واقع، روان‌درمانی بیشتر شبیه به یک همکاری بین مراجع و درمانگر است تا یک فرایند یک‌طرفه که درمانگر همه کارها را انجام دهد.
تأثیرات منفی این باور بر فرایند درمان
کاهش مسئولیت‌پذیری مراجع
وقتی مراجعان با این تصور وارد درمان می‌شوند که درمانگر باید همه مشکلات آن‌ها را حل کند، مسئولیت خود را در روند بهبودی کمتر می‌بینند. در حالی که تغییر واقعی و ماندگار تنها زمانی رخ می‌دهد که مراجعان خود را مسئول بهبود بدانند و فعالانه در این فرآیند شرکت کنند.
افزایش ناامیدی و سرخوردگی
باور به توانایی جادویی درمانگر ممکن است منجر به ناامیدی شود. وقتی نتایج دلخواه به‌سرعت به‌دست نمی‌آید، مراجع ممکن است احساس کند که درمان شکست خورده است یا درمانگر ناکارآمد است، در حالی که مشکل اصلی ممکن است در انتظارات غیرواقعی مراجع باشد.
محدود شدن ظرفیت یادگیری و رشد
افرادی که از درمان انتظار معجزه دارند، ممکن است از فرصت‌های یادگیری و رشد که در طول فرآیند درمان پیش می‌آید، غافل شوند. در واقع، این مراجعان به‌جای اینکه مهارت‌های جدید برای مقابله با مشکلات را یاد بگیرند، صرفاً به دنبال حل مشکلات هستند بدون اینکه درک عمیقی از آن‌ها پیدا کنند.
مسئولیت مراجع در فرآیند بهبودی
درمان موفق به تعامل فعال و مسئولانه هر دو طرف، یعنی مراجع و درمانگر، نیاز دارد. نقش واقعی درمانگر و مسئولیت درمانگر این است که فضایی امن و قابل‌اعتماد برای بیان احساسات و مشکلات فراهم کند، با ارائه تکنیک‌ها و روش‌های علمی به مراجع کمک کند تا مشکلات خود را بهتر درک کند و مهارت‌های لازم برای مواجهه با چالش‌ها را بیاموزد. اما در نهایت، این مراجع است که باید قدم‌های اصلی را در این مسیر بردارد.
مشارکت فعال در جلسات
مراجع باید به‌طور فعالانه در جلسات حضور داشته باشد و در بیان احساسات، مشکلات و افکار خود صادقانه عمل کند. درمانگر می‌تواند راهنمایی کند، اما این مراجع است که باید مسیر را طی کند.
تمرین مهارت‌ها و تکنیک‌ها خارج از جلسات
بسیاری از رویکردهای روان‌درمانی، به‌ویژه درمان‌های شناختی-رفتاری، به تمرین مداوم در خارج از جلسات نیاز دارند. اگر مراجعان صرفاً به حضور در جلسات بسنده کنند و تکنیک‌های پیشنهادی درمانگر را در زندگی روزمره خود به کار نبرند، تغییرات مورد نظر به‌سختی حاصل می‌شود.
پذیرش چالش‌ها و سختی‌ها
روند درمان همیشه ساده نیست و ممکن است با چالش‌هایی همراه باشد. مراجعان باید آماده باشند تا با سختی‌های این مسیر روبه‌رو شوند و به‌جای فرار از مشکلات، با آن‌ها مواجه شوند.
پذیرفتن زمان‌بر بودن تغییرات
یکی از اصول اساسی در فرآیند درمان این است که تغییرات روانی و رفتاری به زمان نیاز دارند. مراجعان باید صبور باشند و بپذیرند که تغییرات عمیق و پایدار به‌تدریج رخ می‌دهند و درمان فرایندی طولانی‌مدت است.
نتایج داشتن نگرش صحیح به نقش درمانگر و مراجع
وقتی مراجعان با درک درستی از نقش درمانگر و مسئولیت‌های خود وارد فرایند درمان می‌شوند، نه‌تنها نتایج بهتری حاصل می‌شود، بلکه فرایند درمان نیز روان‌تر و مؤثرتر پیش می‌رود. این نگرش به مراجعان کمک می‌کند تا:
بهتر نقش خود را در فرایند تغییر ببینند
مراجعانی که به نقش فعال خود در درمان پی می‌برند، احساس می‌کنند که بر فرایند بهبودی خود کنترل بیشتری دارند، از نقش قربانی خارج می‌شوند و اعتماد به‌نفس و خودمختاری بالاتری را تجربه می‌کنند.
مهارت‌های مقابله‌ای و خودآگاهی را افزایش دهند
روان‌درمانی تنها به معنای حل مشکلات فعلی نیست، بلکه فرصتی است برای یادگیری مهارت‌های جدید و افزایش خودآگاهی. این مهارت‌ها به مراجع کمک می‌کند تا در آینده با مشکلات مشابه بهتر برخورد کند.
انتظارات واقع‌بینانه‌تری از درمان و درمانگر داشته باشند
این انتظار که درمان به زمان نیاز دارد و فرآیندی تدریجی است، به کاهش ناامیدی و افزایش رضایت از روند درمان کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
درمانگر نمی‌تواند مانند جادوگری تمام مشکلات مراجع را به‌یک‌باره حل کند. فرایند درمان یک همکاری فعال و مداوم بین مراجع و درمانگر است که نیاز به تعهد، صبر و تلاش مراجع دارد. پذیرش این مسئولیت‌ها و نقش فعال مراجع در فرآیند درمان، نه‌تنها به بهبودی مراجع کمک می‌کند، بلکه باعث می‌شود که نتایج درمان پایدارتر و عمیق‌تر باشند.
مداینفینیت را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
اینستاگرام | فیسبوک | ایکس | یوتیوب | لینکدین
