ایدئولوژی به مجموعه نظام‌مند باورها گفته می‌شود. هر کدام از ما فارغ از شغل و حرفه‌مان باورهای خاص خود را داریم. روان‌درمانگران نیز از این قاعده مستثنی نیستند و هر کدام از آن‌ها باورهای خاص خود را دارند. یکی از مهم‌ترین و البته سخت‌ترین وظایف هر روان‌درمانگری جلوگیری از تاثیر منفی این باورها در روند درمان است. متاسفانه عده‌ای از روان‌درمانگران در این کار موفق نمی‌شوند و تلاش می‌کنند که ایدئولوژیای که خود به آن پایبند هستند را به مراجعین تحمیل کنند. ما در این مقاله به معرفی پنج مورد از معایب تحمیل یک ایدئولوژی خاص به مراجعین می‌پردازیم.
معایب رواندرمانی ایدئولوژیک
1:نادیده‌گرفته‌شدن تنوع و فردیت انسان‌ها
در یک رواندرمانی ایدئولوژیک تفاوت‌های فردی انسان‌ها نادیده گرفته می‌شوند و به همه آن‌ها با یک عینک نگاه می‌شود. هیچ ایدئولوژیای تاب تفاوت و تنوع انسان‌ها را ندارد و اگر ما بخواهیم صرفاً با تکیه بر یک ایدئولوژی خاص به مراجعین نگاه کنیم، دچار ساده‌انگاری می‌شویم. نکته‌ای که ما در این مورد باید به آن توجه کنیم این است که انسان‌ها بسیار پیچیده‌تر از آن هستند که در قالب یک ایدئولوژی خاص جا بگیرند.
2:تحمیل ایدئولوژی بر انسان‌ها
یکی از مهم‌ترین خطراتی که هر ایدئولوژی می‌تواند برای ما داشته باشد این است که تلاش کنیم آن را در اتاق درمان و در قالب بایدها و نبایدها به مراجع تحمیل کنیم. یک مراجع قرار نیست که با بایدها و نبایدهای ما زندگی کند. در یک رواندرمانی ایدئولوژیک، روان‌درمانگر صرفاً به دنبال تحمیل ایدئولوژی خود بر مراجع است.
3:به رسمیت شناخته‌نشدن عاملیت انسان‌ها
در ادامه مورد قبل باید ذکر کنیم که ایدئولوژی یک روان‌درمانگر می‌تواند عاملیت (Agency) را در مراجع از بین ببرد. ما باید به مراجعین کمک کنیم که به عنوان یک فرد عاملانه و فعالانه به کشف جهان بپردازد. ما باید به مراجع کمک کنیم که خودش به‌عنوان یک فرد به بررسی و جست‌وجو بپردازد و درست‌وغلط‌های زندگی خود را مشخص کند. نه اینکه با تحمیل ایدئولوژی خود، عاملیت را در او بکشیم.
4:مختل‌شدن رابطه درمانی
اثربخشی رواندرمانی تا حد بسیار زیادی به رابطه و اتحاد درمانی شکل‌گرفته بین روان‌درمانگر و مراجع وابسته است. زمانی که روان‌درمانگر تلاش کند باورهای خود را به مراجع تحمیل کند، رفته‌رفته از امنیت و اعتماد موجود در رابطه کاسته می‌شود. در واقع زمانی که درمانگر به فردیت و عاملیت مراجع بی‌اعتنا باشد، رابطه درمانی آسیب می‌بیند و در نهایت از اثربخشی درمان کاسته می‌شود.
5:فیلتر اطلاعات و تشخیص‌های اشتباه
زمانی که ما از عینک و فیلتر ایدئولوژی خاص خود به مراجع نگاه کنیم، بسیار مستعد برداشت اشتباه و سوءتعبیر اطلاعات هستیم. زمانی که ما بر اساس ایدئولوژی خود انسان‌ها را به دو دسته نرمال و غیرنرمال تقسیم کنیم، بسیار مستعد بیمارانگاری انسان‌ها صرفاً به دلیل تفاوت‌شان هستیم. یک روان‌درمانگر ماهر به خوبی می‌داند که نباید بر اساس باورهای خود بر مراجع تشخیص بگذارد. متاسفانه ایدئولوژی خیلی اوقات باعث سوءتعبیر اطلاعات و بیمارانگاری انسان‌ها می‌شود.
سخن نهایی
ما در این مقاله به بررسی معایب رواندرمانی ایدئولوژیک پرداختیم. رواندرمانی ایدئولوژیک باعث نادیده گرفته‌شدن فردیت و عاملیت انسان‌ها می‌شود. رواندرمانی ایدئولوژیک همچنین زمینه‌ساز مختل‌شدن رابطه درمانی، تحریف اطلاعات و تشخیص‌های اشتباه می‌شود.
