احساس تنهایی چیست؟ + علت احساس تنهایی در روانشناسی

احساس تنهایی چیست؟

بسیاری از ما ممکن است متوجه نشویم که افسردگی می‌تواند هسته اصلی احساس تنهایی‎مان (Loneliness) باشد. افسردگی ما را از برداشتن گام‌هایی برای غلبه بر احساس تنهایی باز می‌دارد. اما هنگامی که افسردگی درمان شود یا نشانه‌های افسردگی رو بشناسیم، می‌توان احساس تنهایی را برطرف و بر آن غلبه کرد.
در یک نظرسنجی منتشر شده در ژانویه 2024 توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA)، نشان داده شده است که از هر 3 نفر در آمریکا 1 نفر هر هفته و 10٪ هر روز، احساس تنهایی می‌کنند.

انواع احساس تنهایی

احساس تنهایی افراد را به شکل‌های مختلفی تحت تاثیر قرار می‌دهد. افزایش سن، ناتوانی، بیماری، سوگ، فشارهای کاری، فقدان ارتباطات اجتماعی، کاهش شنوایی و … همه اینها می‌توانند منجر به احساس تنهایی شوند.
اینجا لازم است به دو نوع اصلی تنهایی اجتماعی (Social loneliness) و تنهایی عاطفی (Emotional loneliness) اشاره کنیم:

• تنهایی اجتماعی: نبود روابط اجتماعی کافی، مثل کم بودن دوستان یا تعاملات اجتماعی اندک.
• تنهایی عاطفی: حتی زمانی که افراد در جمع حضور دارند، اما کسی را ندارند که واقعاً آن‌ها را درک کند.

سخن دکتر از تجربه مراجعانی با احساس تنهایی شدید:

یک دانشجوی تازه‌مهاجرت‌کرده در غربت ممکن است با نبود شبکه حمایتی دچار تنهایی اجتماعی شود؛ درحالی‌که یک فرد متأهل ممکن است در رابطه‌ای سطحی یا سرد، دچار تنهایی عاطفی شود.

اثر احساس تنهایی بر سلامت

تنهایی فقط از نظر احساسی ما را تحت تاثیر قرار نمی‎دهد. بلکه انزوای اجتماعی به طور قابل توجهی خطر بیماری قلبی، سکته مغزی، مرگ زودرس و زوال عقل را در افراد افزایش می‌دهد.
تحقیقات نشان داده‎اند انزوای اجتماعی به طور قابل توجهی خطر مرگ زودرس افراد را به هر دلیلی افزایش می‌دهد، خطری که ممکن است با سیگار کشیدن، چاقی و عدم تحرک فیزیکی رقابت کند. گفته می‌شود انزوای اجتماعی با حدود 50 درصد افزایش خطر زوال عقل همراه است. روابط اجتماعی ضعیف (که با انزوای اجتماعی یا تنهایی مشخص می‌شود) با 29 درصد افزایش خطر بیماری قلبی و 32 درصد افزایش خطر سکته همراه است.
تنهایی با نرخ بالاتر افسردگی، اضطراب (Anxiety) و خودکشی نیز مرتبط بوده است. تنهایی در میان بیماران نارسایی قلبی با افزایش تقریباً 4 برابری خطر مرگ، 68 درصد افزایش خطر بستری شدن در بیمارستان و 57 درصد افزایش خطر مراجعه به بخش اورژانس همراه بوده است.

اگر نیاز به خدمات روانشناسی در ارج از کشور دارید می توانید با ما تماس بگیرید. این خدمات شامل روانشناس تورنتو، لندن، آمریکا و… می شود.

احساس تنهایی در روانشناسی اجتماعی

در حالی که بسیاری از افرادی که فاقد روابط اجتماعی هستند احساس تنهایی می‌کنند، تنها بودن لزوما باعث احساس تنهایی نمی‌شود. در واقع ما ممکن است افراد زیادی را بشناسیم، اما همچنان به شدت احساس تنهایی کنیم. نه سن و نه موقعیت زندگی فرد تعیین‌کننده احساس تنهایی نیست.
این موضوع در روانشناسی اجتماعی (Social psychology) به‌خوبی بررسی شده است: جوانی که هرگز رابطه عاشقانه نداشته است، ممکن است احساس تنهایی کند، اما یک فرد متاهل هم ممکن است در رابطه خود احساس تنهایی کند.

تفاوت انزوای اجتماعی و احساس تنهایی

انزوای اجتماعی و احساس تنهایی با هم مرتبط هستند، اما یکی نیستند.

انزوای اجتماعی:

به طور عینی داشتن روابط اجتماعی و نقش‌های اجتماعی محدود، عضویت در گروه‌های اجتماعی کم و تعامل اجتماعی نادر است.

احساس تنهایی:

یک حالت درونی و ذهنی است؛ تجربه‌ای ناراحت‌کننده که از انزوای ادراک‌شده یا فاصله بین آنچه فرد ترجیح می‌دهد تجربه کند و آنچه اکنون تجربه می‌کند، ناشی می‌شود.

تاثیر احساس تنهایی بر ساختار، عملکرد و کیفیت روابط انسانی

سطح ارتباطات اجتماعی یک فرد صرفاً با تعداد روابط نزدیک او تعیین نمی‌شود. سه جزء حیاتی ارتباط اجتماعی عبارت‌اند از:

• ساختار: تعداد روابط، تنوع روابط (به عنوان مثال، همکار، دوست، خانواده، همسایه)، و فراوانی تعامل با دیگران.
• عملکرد: میزانی که می‌توان برای نیازهای مختلف به دیگران اعتماد کرد.
• کیفیت: میزانی که روابط و تعاملات با دیگران مثبت، مفید یا رضایت‌بخش است (در مقابل منفی، غیر مفید یا نامطلوب).

این سه جزء حیاتی ارتباط اجتماعی هر کدام برای سلامتی مهم هستند و ممکن است به طرق مختلف بر سلامت تأثیر بگذارند.

چرا راهکارهای معمول همیشه کافی نیستند؟

گفته می‌شود گسترش روابط اجتماعی اثرات بسیار چشمگیری بر کاهش احساس تنهایی ما دارد. اما اگر متوجه شویم که قادر به انجام کارهایی «درست» برای درمان احساس تنهایی نیستیم، چه؟
مثلاً اگر نتوانیم برای قرار ناهار یا شام با دوستان، پیوستن به یک باشگاه کتابخوانی، ایجاد ارتباط بهتر با شریک زندگی خود، یا انجام هر کاری که متخصصان سلامت و روان برای غلبه بر تنهایی توصیه می‌کنند، انرژی بگذاریم چه؟ این احتمال وجود دارد که موضوع دیگری در کار باشد: افسردگی.

وقتی احساس تنهایی نشانه افسردگی است

همیشه دلایلی وجود دارد که می‌توان برای توضیح احساس تنهایی به آن‌ها اشاره کرد. در برخی از مراحل زندگی، هر یک از ما از دست دادن و سوگ را تجربه می‌کنیم – خواه از دست دادن یک عزیز، شغل، سلامتی یا حتی جامعه‌ای که از آن مهاجرت کرده‌ایم.
احساس غم و اندوه در طی تجربه فقدان و از دست دادن، امری طبیعی و اجتناب‌ناپذیر است. اما اگر بعد از دو یا سه هفته، خواب و خوراک‌تان به هم ریخته است، تحریک‌پذیرتر از حد معمول رفتار می‌کنید، نمی‌توانید از رختخواب بیرون بیایید، کم انرژی شده‌اید، نمی‌توانید از چیزهایی که قبلاً از آن لذت می‌بردید لذت ببرید و یا از دوستان، خانواده یا همکاران خود دوری می‌کنید، این احتمال وجود دارد که شما نه تنها از احساس تنهایی، بلکه از افسردگی نیز رنج می‌برید.
علائم افسردگی فرد به فرد متفاوت است، به شکل‌های متعدد و متفاوتی بروز می‌کند و مجموعه‌ای از علائم فیزیکی، شناختی و خلقی را شامل می‌شود. به طور معمول، فردی که افسرده است معتقد است که هیچ چیز و هیچ کس نمی‌تواند به او کمک کند.

درمان و مقابله با تنهایی و افسردگی

اگر نیاز به خدمات روانشناسی در خارج از کشور دارید می‌توانید با ما تماس بگیرید و از خدمات مداینفینیت بهره‌مند شوید. این خدمات شامل روانشناس تورنتو، لندن، آمریکا و … می‌شود.
اما اگر شما هم احساس می‌کنید که در حال تجربه افسردگی هستید، توصیه ما به شما این است که نزد یک متخصص سلامت و روان بروید و نشانه‌های افسردگی را بررسی کنید. شاید خوب باشد روان‌درمانی را با درمانگری که در درمان شناختی رفتاری (CBT) تخصص دارد، شروع کنید. اگر به نظر رسید که موثر نیست، با یک روانپزشک مشورت کنید، زیرا داروهای موجود برای درمان علائم افسردگی اغلب می‌توانند به طور قابل توجهی موثر باشند.

نشانه آشکار افسردگی، شدت و فراوانی علائم افسردگی و ناتوانی فرد در «رهایی از آن» است. اگر علائمی که توضیح دادیم بر زندگی شما حاکم است، نشانه‌هایی از افسردگی را تجربه می‌کنید. اگرچه ممکن است تجربه فقدان یا انزوای اجتماعی بخشی از تجربه افسردگی باشد، اما باید به آن پرداخت.

سوالات متداول (FAQ)

نشانه‌های احساس تنهایی در روانشناسی کدامند؟

• احساس پوچی و بی‌معنایی
• کاهش انگیزه برای برقراری ارتباط
• اضطراب در جمع یا ناتوانی در اعتماد به دیگران

آیا احساس تنهایی می‌تواند باعث افسردگی شود؟

بله، تحقیقات نشان داده‌اند که ادامه‌ی احساس تنهایی می‌تواند زمینه‌ساز بروز افسردگی و حتی اضطراب شود.

راهکارهای علمی برای مقابله با تنهایی چیست؟

1. گسترش روابط انسانی (Human relationships)
2. مشارکت اجتماعی و فعالیت‌های گروهی
3. تمرین ذهن‌آگاهی و مراقبت از خود
4. دریافت کمک تخصصی از روانشناس یا روانپزشک

نشانه آشکار افسردگی، شدت و فراوانی علائم افسردگی و ناتوانی فرد در «رهایی از آن» است. اگر علائمی که توضیح دادیم بر زندگی شما حاکم است، نشانه‌هایی از افسردگی را تجربه می‌کنید. اگرچه ممکن است تجربه فقدان یا انزوای اجتماعی بخشی از تجربه افسردگی باشد، اما باید به آن پرداخت.

مداینفینیت را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید