بشر همواره به‌دنبال احساس خوشبختی بوده و راه‌های متعددی را نیز برای رسیدن به آن امتحان کرده‌است. با نگاهی کوتاه به کتاب‌ها و مجلات مختلف می‌توان متوجه شد که بسیاری از آنها با هدف رساندن انسان به خوشبختی نوشته شده‌اند. یکی از راه‌هایی که در سال‌های اخیر در بین ما انسان‌ها رایج شده، مثبت‌اندیشی افراطی یا همان مثبت‌اندیشی سمی بوده. بسیارند کتاب‌هایی که به ما تأکید می‌کنند صرفا با توجه به نقاط مثبت زندگی به خوشبختی و سعادت برسیم. عده زیادی نیز به ترویج این آموزه‌ها مشغول شده‌اند و مدام با گفتن جملاتی مثل «افکارت را مثبت کن» به دنبال به‌سعادت رساندن ما هستند. با این حال این رویکرد با آسیب‌های مهمی برای ما همراه است. ما در این مقاله قصد داریم به پنج مورد از آسیب‌های مثبت‌اندیشی سمی یا همان افراطی بپردازیم.
در شروع خوب است بدانیم که مثبت‌اندیشی سمی دقیقا چیست و چگونه می‌توانیم آن را تشخیص دهیم.
چند نمونه از مثبت‌اندیشی سمی
برای تشخیص درست مثبت‌اندیشی سمی یا همان افراطی لازم است با چند مورد متوجه شوید که چه زمانی با این پدیده مواجه می‌شوید. در ادامه سه مدل از مرسوم‌ترین مثبت‌اندیشی افراطی آورده شده است:
نمونه ۱
- زمانی که فردی کار خود را از دست می‌دهد ممکن است با این واکنش از سمت دوستان و خانواده بیشتر روبرو شود: «به بخش مثبت از دست دادن کارت نگاه کن» یا «فقط کافیه مثبت فکر کنی». چنین واکنشی ممکن است به نظر مثبت آید؛ ولی در واقع چنین
گفته‌ای می‌تواند باعث شود که فرد در مورد تجربه خود ساکت بماند. در حالی که اصلا شرایط برای او و در تجربه‌اش مناسب نیست.
نمونه ۲
- ممکن است یک اتفاق بدی برای یک فرد رخ داده باشد و حتی عزیزی را از دست داده باشید. گفتن و تکرار عبارتی مثل «هر چیزی به یک دلیلی رخ می‌دهد» سبب می‌شود تا فرد روی دردش سرپوش بگذارد و در نهایت به خودش آسیب وارد کند.
نمونه ۳
- خیلی از افراد به خود و دیگران می‌گویند «خوشبختی یک انتخاب است». پس در زمانی که با مشکلات و احساس ناراحتی روبرو می‌شود احتمالا باید به این فکر کند که چرا خوشبختی را انتخاب نکرده است.
چنین عبارات و افکار حاصل از آنها در زمانی که توسط دیگران به شما گفته و در شما نقش ببندد با تاثیراتی روبرو می‌شوید. در ادامه به این موارد که عموما معایب مثبت‌اندیشی افراطی هستند پرداخته شده است:
معایب مثبت‌اندیشی افراطی
سرکوب و نادیده‌گرفتن احساسات ناخوشایند
تمرکز بر جنبه‌های مثبت زندگی گاه به اسم رمزی برای نادیده‌گرفتن احساسات ناخوشایند تبدیل می‌شود. مروجین مثبت‌اندیشی اکثر اوقات در تلاش‌اند ما را به اصطلاح خودشان از همه افکار و احساسات «منفی» دور کنند. اما متاسفانه این تلاش عایدی جز فاصله‌افتادن بین ما و هیجانات و افکارمان ندارد. به همین خاطر نادیده‌گرفتن و سرکوب احساسات و افکار در بین افرادی که مثبت‌اندیشی افراطی دارند، به‌وفور دیده می‌شود.
ایجاد فشار مضاعف برایِ دور بودن از احساسات ناخوشایند
مروجین مثبت‌اندیشی افراطی نه‌تنها باعث سرکوب احساسات ناخوشایند در ما می‌شوند، بلکه خود با فشار مضاعفی که بر ما می‌گذارند، ما را درگیر احساسات ناخوشایند دیگری نیز می‌کنند. برای مثال بسیاری از اوقات افرادی‌که مثبت‌اندیشی افراطی دارند به‌شدت دچار احساس گناه می‌شوند. به این خاطر که مدام به آنها تاکید شده که باید از احساسات ناخوشایند دور باشند. زمانی که فرد خود را از حذف این احساسات و افکار ناتوان می‌بیند، درگیر احساسات ناخوشایند دیگری مانند گناه و اضطراب نیز می‌شوند.
عدم برخورداری از کمک‌های دیگران
مثبت‌اندیشی افراطی باعث می‌شود که ما دائما یک نقاب شاد و خوشبین را بر چهره بزنیم.رفته‌رفته این نقاب با هویت ما گره می‌خورد و ما مجبور می‌شویم خود را فردی دائما شاد و خوشحال نشان دهیم. این نقاب باعث می‌شود که ما هیچ‌گاه با کودک آسیب‌پذیر خود ارتباط برقرار نکنیم و نتوانیم از دیگران اعم‌از دوست یا روانشناس و مددکار کمک بگیریم. چرا که فردی که دائما به نکات مثبت زندگی توجه دارد، مدام مشکلات را انکار می‌کند و در نتیجه نیازی به کمک گرفتن نیز نمی‌بیند و به تنهایی با فشارهای مختلفی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
کاهش احساس خوشبختی
مثبت‌اندیشی افراطی افراد را به‌شدت با احساس شادی و همچنین خوشبختی درگیر می‌کند. این افراد مدام به دنبال شادی و دلیل برای شاد بودن و افزایش خوشبختی می‌گردند. با این‌حال تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که وسواس خوشبختی و شادی خود می‌تواند ما را با مشکلات متعددی از جمله افسردگی روبرو کند و از میزان احساس خوشبختی ما نیز بکاهد.
کاهش سلامت روانی
در نهایت همه این موارد باعث می‌شوند که سلامت روانی فرد نیز به‌شدت افت کند. در واقع فردی که هیچ توجهی به احساسات و افکار ناخوشایند خود ندارد و آنها را سرکوب می‌کند و نیازی نیز برای توجه به مشکلات نمی‌بیند، پس از مدتی خود را با حجم زیادی از مشکلات و احساسات حل‌نشده روبرو می‌بیند. این احساسات حل‌نشده تاثیر منفی بسیار چشم‌گیری بر سلامت روانی ما می‌گذارند.
سخن نهایی در مورد مثبت‌اندیشی سمی
ما در این مقاله به ذکر پنج مورد از مهم‌ترین معایب مثبت‌اندیشی افراطی پرداختیم. مثبت‌اندیشی افراطی موجب دوری ما از احساسات‌مان می‌شود و ما را با حجم زیادی از احساسات سرکوب‌شده تنها می‌گذارد. مثبت‌اندیشی افراطی فشار زیادی را بر ما برای مثبت بودن وارد می‌کند و در ادامه باعث می‌شود ما کمتر هم از دیگران درخواست کمک کنیم. در نتیجه این موضوع باعث افت سطح خوشبختی و سلامت روانی ما نیز می‌شود.
مداینفینیت را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
اینستاگرام | فیسبوک | ایکس | یوتیوب | لینکدین
