همه ما احساس تنفر از خود را تجربه کرده‌ایم و تا حدی از آسیب‌های آن آگاه هستیم و می‌دانیم تاثیر بسزایی در کیفیت زندگی ما دارد. نفرت از خود، سلامت جسم و روان ما را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و مشکلات زیادی به دنبال دارد. در برخی افراد احساس تنفر از خود انقدر پررنگ می‌شود که شخص تنها به خودکشی و پایان دادن زندگی خود می‌اندیشد. بنابراین نحوه برخورد ما با این احساس در راستای محافظت از خود و اطرافیان، اهمیت بالایی پیدا می‌کند. ما در این مقاله به بررسی علل نفرت از خود و راهکارهای آن می‌پردازیم.
نفرت از خود چیست؟!
نفرت از خویشتن ، انتقاد شدید از خود است. ممکن است احساس کنید که هیچ یک از کارهایی که انجام می‌دهید به اندازه کافی خوب نیستند یا لایق اتفاقات خوشایند زندگی نیستید. به بیان بهتر تنفر از خود می‌تواند شبیه این باشد، که شخصی هر روز شما را دنبال کند و تمام روز تنها به انتقاد از شما مشغول باشد، هر نقصی را یادآوری کند یا شما را برای هر اشتباهی شرمنده سازد.
افکار معمولی نفرت از خود ممکن است شامل موارد زیر باشد:
“می‌دانستم که شکست خواهم خورد.”
“چرا من حتی سعی می‌کنم؟”
“من یک بازنده‌ام.”
“هیچ کس نمی‌خواهد زمانی را در کنار من سپری کند”
“واقعا از خودم متنفرم.”
دلایل نفرت از خود کدام‌اند؟!
تنفر از خود معمولاً از گذشته سرچشمه می گیرد، زیرا بیشتر تمایلات نفرت از خود در دوران کودکی ایجاد می شود. درواقع این‌مسئله می‌تواند ریشه در ارتباط شما با والدین یا مراقبان داشته باشد. از آنجا که این روابط اولین پیوندهایی هستند که ما در زندگی خود ایجاد می‌کنیم، می‌توانند تأثیر زیادی بر نحوه درک و رفتار ما در روابط آینده داشته باشند. این به طور طبیعی شامل رابطه ما با خودمان نیز می‌شود به این معنی که والدین بدرفتار می‌توانند منجر به نفرت از خود شوند. عوامل متفاوتی از جمله کمال گرایی، انتظارات نامعقول از خود و مقایسه اجتماعی نیز در ایجاد حس نفرت نقش دارند. همچنین بسیاری از افرادی که به شدت از خود متنفرند؛ در گذشته تجربه‌های آسیب‌زا و چالش‌برانگیز احساسی داشته‌اند. این تجربیات اغلب شامل سوء استفاده جنسی، فیزیکی یا عاطفی است.
حال به توضیح برخی از این عوامل اثرگذار می‌پردازی:
تروما:
هنگامی که کودکان دچار تروما می‌شوند، جهان را ناامن و افراد اطراف خود را خطرناک می بینند.در این زمان آنها در تلاش برای معنا بخشیدن به دنیای خود، ممکن است روایتی را ایجاد کنند که احساس ناخوشایند بی‌ارزشی را به آنها القا می‌کند. درواقع آنان گمان می‌کنند که ارزش دوست داشته شدن از سمت دیگران را ندارند. این اظهارات تنفرآمیز ممکن است مستقیما توسط والدین یا عزیزان دیگری به آنها گفته شده باشد و به منتقد درونی آنها تبدیل شود.
انتظارات نامعقول:
طبیعی‌ست که بخواهید یک وظیفه را به خوبی انجام دهید. با این حال، گاهی اوقات انتظارات ما از خود آنقدر بالا است که تقریبا هیچ‌کس توانایی دستیابی به آن ها را ندارد.این انتظارات اغلب باعث می‌شوند که احساس کنیم؛ همواره فردی شکست خورده هستیم. ممکن است در این لحظات که منتقد درونی مشغول سرزنش کردن و یادآوری شکست‌هاست، افکار منطقی با گوشزد اینکه انتظارت نادرست بوده‌اند سعی بر توقف روند صعودی احساس تنفر از خود داشته باشند اما متاسفانه منتقد درونی با قدرت استدلال‌‌هایی را برای نفرت بیشتر عنوان می‌کند. بنابراین با تعیین اهداف واقع بینانه و افزایش عزت نفس از این اتفاق جلوگیری کنید.
تلاش برای جلب رضایت دیگران:
در تلاش برای برقراری ارتباط با دیگران، ممکن است در طول زمان یاد گرفته باشیم که برآوردن انتظارات آنها راهکار مناسبی است. این طرز تفکر ناسالم در مورد روابط ممکن است به الگوهای قابل توجهی از رفتار وابستگی نیز منجر شود. با این وجود، برخی از افراد زمانی که نمی‌توانند نیازهای دیگران را برآورده سازند، یا احساس می‌کنند موجب ناامیدی شخصی شده‌اند؛ احساس ویرانی داشته و تصور می‌کنند که لایق احترام دیگران نیستند.
کمال گرایی:
یک کمال‌گرا اغلب به عنوان فردی شناخته می‌شود که بدون در نظر گرفتن محدودیت‌های انسانی، از خود توقع دارد که هیچ خطایی مرتکب نشود. توجه به این نکته مهم است که ما اغلب در تلاش برای محافظت از خود در برابر درد، یک ذهنیت کمال گرا ایجاد می‌کنیم. در حقیقت می‌توان بیان کرد که شخص کما‌گرا معتقد است؛ عملکرد عالی، به نوعی از احساس درد جلوگیری می‌کند. این درد ممکن است شامل احساس شرم، خجالت، تنهایی، رها شدن، تمسخر، قضاوت و یا موارد دیگر باشد.
مقایسه اجتماعی:
گاهی اطرافیان به مقایسه شما با دیگران پرداخته و با تصور اینکه رفتارشان عاملی ترغیب کننده برای داشتن‌عملکردی بهتر است، این مسیر اشتباه را ادامه می‌دهند. همچنین ممکن است خودتان، بیش از اندازه برای مشاهده فعالیت دیگران ارزش قائل شوید و تنها به افرادی که “بهتر” از شما عمل می کنند، توجه داشته باشید. واقعیت این است که تداوم تمامی موارد گفته شده به افزایش حس نفرت از خود می‌انجامد و همواره در لحظه لحظه زندگی این احساس نامطلوب به سراغتان می‌آید.
چگونه حس تنفر نسبت به خود را کاهش دهیم؟!
“نه گفتن”
هر چه بیشتر از خود متنفر باشید، بیشتر سعی خواهید کرد تا همیشه اطرافیانتان را راضی نگاه دارید و تحت تاثیر قرار دهید. نه گفتن زمانی خوب است که بدانید چه زمانی و چگونه آن را بگویید. شما می‌بایست به انجام کارهای بی معنی که فکر نمی کنید در زندگی مهم هستند، و همچنین به افرادی که از مرزهای خود فراتر می روند و از زمان یا توجه شما خواسته‌های غیرمنطقی و ناعادلانه دارند، نه بگویید. البته که در ابتدا این کار دشوار است اما نه گفتن به افراد و چیزهایی که به جای کمک به زندگی شما آسیب می زنند، اغلب اولین قدم برای یادگیری نحوه دوست داشتن و مراقبت از خود است. به خاطر داشته باشید که یکی دیگر از مزایای یادگیری این مهارت کنترل کردن و منضبط ساختن خود نیز هست، در واقع شما توانایی نه گفتن به خودتان را هم در این مسیر کسب می‌کنید.
“پرورش عزت نفس”
در گام اول باید منتقد درونی خود را به چالش بکشید و چرایی اشتباه بودن روایتی را که در مورد خودتان دارید ، مورد بررسی قرار دهید. سپس سعی کنید با اجتناب از مقایسه خود با دیگران و تمرین بخشش به پرورش عزت نفس‌تان کمک کنید.
“خود شفقتی”
افرادی که با نفرت از خود دست و پنجه نرم می کنند، اغلب نسبت به خود دلسوزی کمی دارند و یا اصلا دلسوزی ندارند. یک روش مناسب برای شفقت ورزی این است که به این فکر کنید که چگونه با یک دوست و یا یکی از عزیزانتان رفتار می‌کنید. آیا آنها را به خاطر اشتباهاتشان مورد ضرب و شتم قرار می دهید یا به آنها یادآوری می‌کنید که هیچ‌کس کامل نیست؟!
“بررسی نقاط قوت”
شناسایی نقاط قوت می‌تواند به کاهش تنفر از خود کمک کند. اگر فکر کردن به این مسئله برای‌تان سخت است، از دیگران کمک بخواهید.
“ذهن آگاهی”
تمرینات ذهن‌‌آگاهی و تمرکز حواس به شما کمک می‌کنند تا بدون قضاوت نظارتگر افکار خود باشید. در واقع این موضوع به شما این امکان را می‌دهد که الگوهای تنفر از خود را بشناسید و با دیدگاهی منطقی و به موقع آنها را متوقف کنید.
“تراپی”
اگر آسیب روانی منجر به نفرت از خودتان است، به دنبال کمک حرفه ای باشید.یک درمانگر، می‌تواند شما را قادر سازد تا ریشه تنفر از خود را درک کنید و گام هایی در جهت شفقت به خود بردارید.
سخن نهایی
زمانی که از خود متنفریم، دائما به شیوه‌ای منفی با خود سخن می‌گوییم و ایده‌هایی را مبنی بر اینکه به اندازه کافی خوب نیستیم، در ذهن مرور می‌کنیم. بدون شک این افکار آزار دهنده مانع بزرگی در مسیر رشد و پیشرفت محسوب می‌شوند و برطرف ساختن آنها به شیوه ای صحیح و موثر از اهمیت بالایی برخوردار است. ما در این مقاله ضمن بررسی دلایل نفرت از خویشتن به راهکارهایی اشاره کردیم که بهره‌گیری از آنان به شما در جهت کاهش این حس تنفر کمک می‌کند.
